Toxoplasmose

Wat is toxoplasmose?

De volledige naam van deze ééncellige darmparasiet is Toxoplasma gondii. Hij is slechts één tot twee weken in het leven van de kat aanwezig en vermenigvuldigt zich dan in de darmwand. Een besmetting noemen we toxoplasmose. Eitjes worden opgenomen via voeding en gaan na passage door het spijsverteringsstelsel vervolgens mee naar buiten in de ontlasting van de kat. Ongeveer de helft van de katten raakt, gemiddeld wanneer ze 6 maanden oud zijn, besmet in de tuin (na het begraven van hun uitwerpselen) of na het eten van een besmet prooidier. Daarna bouwen ze levenslange weerstand op. 

Wat gebeurt er met de eitjes?

foto van een oöcyste

In de ontlasting kapselen de eieren zich vanaf twee dagen na uitscheiding in (oöcysten). Dan pas zijn ze besmettelijk. Het vervelende is dat ze heel lang besmettelijk blijven, in tuinen, parken en zandbakken waar de kat haar uitwerpselen begraaft. Zogenaamde tussengastheren zoals schapen, runderen, vogels en knaagdieren, maar ook de mens kunnen zich weer besmetten met deze cysten (via grondcontact) waarna ook een vermenigvuldiging in het lichaam plaatsvindt. In de spieren en hersenen vormen zich dan weefselcysten. Deze cysten kunnen jarenlang aanwezig blijven en zelfs na de dood van de gastheer nog lange tijd infecties veroorzaken als hiervan wordt gegeten. En wanneer katten uiteindelijk weer besmette prooidieren eten, is de cirkel rond. In streken waar geen katten voorkomen, wordt de ziekte niet bij de mens aangetroffen.

Hoe raken mensen besmet?

De meeste mensen worden met Toxoplasmose besmet door het eten van weefselcysten in onvoldoende verhit vlees of door opname van oöcysten via tuingrond, compost of onvoldoende gewassen groenten en fruit (vaak uit eigen tuin). Dit verklaart ook waarom eigenaren met een hond een grotere kans lopen om met Toxoplasma besmet te raken dan kattebaasjes! Na het ravotten in park, bos of tuin springt een hond vaak enthousiast met zijn modderige pootjes tegen zijn eigenaar op. Een kat likt zich altijd schoon en zal niet snel aarde overbrengen op de mens. 

Via de kattebak dan?

De kans dat infectie plaatsvindt na contact met kattenpoep thuis is eigenlijk nihil. Aangezien een (jonge) kat maar een paar weken in zijn leven uitscheider van eitjes is. Daarnaast hebben eitjes nog eens minimaal twee dagen nodig om besmettelijk te worden. Tenslotte raken lang niet alle katten besmet. Andere manieren om besmet te raken zijn een aangeboren infectie, na besmetting tijdens of vlak voor de zwangerschap. 

Hoeveel mensen worden er besmet?

Bijna iedereen loopt in zijn leven een keer een besmetting op met toxoplasma en bouwt daarna weerstand op tegen volgende infecties.
De besmettingsgraad van de bevolking verschilt echter van land tot land. Het hangt vooral af van de eetgewoontes, en dan vooral of er in een land geregeld rauw vlees wordt gegeten. 

Wat gebeurt er als een mens besmet is?

In de meeste gevallen verloopt een toxoplasma-infectie bij de mens onopgemerkt. Heel soms is er sprake van vage klachten die lijken op een lichte griep. Daarnaast is een acute infectie bekend met lymfekliervergroting (vooral in de hals), vermoeidheid, hoofd-, keel of spierpijn. Deze klachten kunnen gedurende enkele maanden aanhouden of telkens terugkeren. 

En wat als een vrouw zwanger is?

Een toxoplasma- infectie van een zwangere vrouw die nog nooit eerder in aanraking is geweest met deze parasiet brengt grote risico’s voor haar ongeboren kind met zich mee. Dit is dus het grootste risico van een toxoplasma besmetting. Wanneer de baby tijdens de zwangerschap wordt besmet kan deze bij de geboorte oog- en hersenafwijkingen hebben. Als er bij de geboorte geen verschijnselen aanwezig zijn, bestaat nog wel een kans dat het gezichtsvermogen gedurende de komende twintig tot dertig jaar af gaat nemen, mogelijk met blindheid tot gevolg.